Janske van Eersel, Toon Taris & Paul Boelen
Ontslag kan gezien worden als een stressvolle levensgebeurtenis die kan leiden tot symptomen van rouw of zelfs gecompliceerde rouw. In deze samenvatting presenteren we een instrument voor het meten van rouwklachten als gevolg van baanverlies.
Werk is zoveel meer dan alleen een manier om inkomen te genereren. Het geeft structuur aan je dag, zorgt voor sociale contacten naast je eigen omgeving, verbindt je met doelen die verder gaan dan je eigen belang, bepaalt mede je persoonlijke status en identiteit en dwingt je tot actie. Het gevoel ergens bij te horen, ergens naar onderweg te zijn en te weten wie je bent en wat je wilt, geeft zin aan je bestaan. Als je werk hebt, is het meestal makkelijker om deze vragen te beantwoorden. Dat is waarom ontslag zo’n grote impact kan hebben op je leven.
Gevolgen van baanverlies
In ons onderzoek beschouwen wij baanverlies als een ingrijpende levensgebeurtenis die kan leiden tot rouwklachten. Ontslag staat in de top vijf van meest ingrijpende levensgebeurtenissen, samen met het verliezen van een dierbare, verhuizen, het hebben van gezondheidsproblemen en trouwen. Dergelijke gebeurtenissen hebben langere tijd een grote invloed op het dagelijks leven. Hoe mensen ze ervaren en hoe ze ermee omgaan, verschilt per persoon. Een logische stelregel hierbij is: hoe meer ingrijpende levensgebeurtenissen, hoe groter het risico op vastlopen.
Verlies van werk leidt tot nog meer verliezen, zoals verlies van financiële zekerheid, status, sociale contacten, gevoel van eigenwaarde en toekomstperspectief. Deze ontwrichting van je identiteit, relaties en rollen kan leiden tot reacties van rouw. Natuurlijk rouwt niet iedereen om het verlies van zijn baan. Sommige mensen zijn zelfs blij en opgelucht. Anderen hebben wel last van rouwklachten maar niet zo ernstig en langdurig. Vanuit het onderzoek naar verlies van een dierbare weten we dat slechts een kleine groep vastloopt en gecompliceerde rouwklachten ontwikkelt.
Ontwikkeling WerkVerliesLijst
Wereldwijd hebben slechts enkele onderzoekers zich eerder beziggehouden met rouwen om het verlies van je baan. De eerste resultaten van deze onderzoeken wezen erop dat baanverlies inderdaad kan leiden tot rouwklachten en zelfs gecompliceerde rouwklachten. Denk daarbij aan het niet kunnen accepteren van het baanverlies, het leven zonder de oude baan als leeg en betekenisloos ervaren of bitter gestemd zijn over het baanverlies. Omdat goed onderzoek kan helpen bij het beter diagnosticeren en behandelen van gecompliceerde rouwklachten na baanverlies, en er nog geen valide meetinstrument beschikbaar was, ontwikkelden wij de WerkVerliesLijst.
Als startpunt gebruikten we een vragenlijst die gecompliceerde rouwklachten na overlijden meet: de RouwVragenLijst. In overleg met experts uit de psychologie en het rouwwerkveld pasten we de items uit deze lijst aan. Vervolgens namen we deze aangepaste lijst, de WerkVerliesLijst, met nog enkele andere vragenlijsten af bij 557 mensen die hun baan verloren hadden. Daarna deden we statistisch onderzoek met de gegevens van 300 willekeurig geselecteerde deelnemers uit deze groep, zodat we konden toetsen of de lijst meet wat hij beoogt te meten en of de resultaten betrouwbaar zijn.
Samenvatting onderzoeksresultaten
Toepassen van de WerkVerliesLijst
De WerkVerliesLijst kan kosteloos worden ingezet als screeningsinstrument. Het invullen duurt 5 tot 10 minuten. De betreffende persoon kan de WerkVerliesLijst invullen op www.werkverlieslijst.nl en ontvangt de uitslag per mail.
Correspondentie
Janske van Eersel, e-mail: info@janskevaneersel.nl
Publicatie